بزرگی سینه در مردان ( ژنیکوماستی ) وضعیت نسبتا شایعی در میان مردان می باشد كه می تواند یك طرفه یا دو طرفه باشد. گاهی مصرف داروها باعث این حالت می شود ولی در اكثر موارد علت شناخته شده ای ندارد و فقط یك نوع اختلال رشد سینه در مردان می باشد.
به طور معمول ژنیکوماستی را یکی از عوارض چاقی در نظر میگیرند، اما بزرگی سینه در آقایان ممكن است دلایل دیگری هم داشته باشد. شاید این وضعیت به دلیل عدم تعادل هورمونهای جنسی استروژن و تستوسترون اتفاق افتاده باشد. استفاده مستمر از برخی داروهای ضدافسردگی، قرصهای تقویتکننده عملکرد قلب و کبد و برخی داروهای ضدسرطان باعث کاهش ترشح هورمونهای مردانه میتوانند باعث بزرگی سینهها شوند. تحقیقاتی وجود دارد که استفاده از داروهای بدنسازی را عامل ژنیکوماستی میداند. دلیل دیگری هم كه مطرح شده افزایش هورمونهای زنانه در مواد خوراکی و محیطزیست است. تعداد زیادی از مردان مبتلا به ژنیکوماستی معتقدند بزرگی سایز سینه آنها مربوط به رژیم غذایی نامناسب و ورزش نکردن است. این هم میتواند از دلایل بروز این مشكل باشد.
عوامل متعددی می توانند باعث ایجاد ژنیکوماستی شوند اما در بسیاری از موارد علت مشخصی یافت نمی شود. بیشتر محققان، ژنیکوماستی را ناشی از تحریک بافت پستان به وسیله استروژن ها یا مواد شبیه استروژن افزایش یافته موجود در گردش خون می دانند و در مطالعات اخیر، درمان های طبی بر این اساس پایه ریزی شده اند. هر چند هنوز هم درمان استاندارد بافت پستان بزرگ شده، برداشتن به وسیله جراحی می باشد.
تحقیقات اخیر نشان داده است که مکانیسم های پاتوفیزیولوژیک ژنیکوماستی عبارتند از
1) افزایش مطلق یا نسبی استروژن ها (هورمون های جنسی زنانه)
2) کاهش آندروژن ها (هورمون های جنسی مردانه)
3) عدم حساسیت به آندروژن ها (اختلال در گیرنده های آندروژن)
علل ایجاد ژنیکوماستی در جدول های 1 تا 3 ذکر شده است. همانطور که ذکر شد ژنیکوماستی علل قابل شناسایی متعددی دارد ولی موارد ناشناخته هنوز شایع ترین موارد می باشند (حدود 25 درصد).
بر اساس بعضی از تقسیم بندی ها علل ایجاد ژنیکوماستی به دو گروه زیر تقسیم می شوند:
1) مادرزادی
2) اکتسابی
گروه مادرزادی را نیز می توان به دو گروه: (1) فیزیوژیک (2) پاتولوژیک تقسیم بندی کرد.
بعضی از علل ژنیکوماستی مادرزادی
– فیزیولوژیک
a) نوزادی
b) نوجوانی
c) پیری
II- پاتولوژیک
a) هیپوگنادیسم
1- مقاومت به آندروژن
2- اختلال آنزیمی سنتز تستوسترن
3- عدم وجود مادرزادی بیضه
4- سندرم کلاین فلتر (XXY)
b) افزایش استروژن
1- هرمافرودیسم حقیقی
2- هیپوپلازی مادرزادی غده فوق کلیه
3- افزایش آروماتاز محیطی
I- متابولیک
a) نارسایی کلیه
b) نارسایی کبد
c) سوء تغذیه
d) الکلیسم
II- اندوکرین (غدد درون ریز)
a) هیپوگنادیسم اکتسابی
b) پرکاری تیروئید
c) نارسایی هیپوفیز
III- نئوپلاستیک
a) تومورهای غده فوق کلیه
b) تومورهای بیضه
c) تومورهای تولیدکننده HCG
d) سرطان ریه
e) تومورهای هیپوفیز
IV- متفرقه
a) ترومای جدار قفسه سینه
b) آسیب نخاعی
c) استرس های روحی روانی
d) عفونت HIV
e) زونا
V- داروها
VI- ناشناخته (ایدیوپاتیک)
ژنیکوماستی فیزیولوژیک به چند گروه تقسیم می شوند؟
ژنیکوماستی فیزیولوژیک در 3 دوره از زندگی فرد ممکن است ایجاد شود:
1) نوزادی
2) نوجوانی
3) پیری
به خاطر تأثیر استروژن های جفت بر روی بافت پستان نوزاد (جنین) به وجود می آید، این حالت معمولا چند هفته تا چند ماه بعد از تولد با بازگشت سطح استروژن به حد طبیعی، خود به خود از بین می رود و به ندرت نیاز به درمان دارد.
ژنیکوماستی دوران نوجوانی
به خاطر افزایش نسبت استرادیول به تستوسترون در بعضی از پسران ایجاد می شود و منجر به ژنیکوماستی تا 65 درصد موارد می شود. علائم بالینی ممکن است خفیف بوده و مورد توجه قرار نگیرد، مگر آنکه در معاینه بالینی تشخیص داده شود. سن شیوع آن 12 تا 15 سالگی و اغلب یکطرفه می باشد. معمولا این حالت در طی چند ماه تا چند سال از بین می رود.
معمولا در سنین بالای 65 سال ایجاد می شود و علت آن کاهش سطح پلاسمایی تستوسترون و تبدیل محیطی تستوسترون به استروژن می باشد (آروماتیزاسیون محیطی) و در نتیجه نسبت استروژن به تستوسترون افزایش یافته که منجر به ژنیکوماستی می شود. ژنیکوماستی در دوران پیری معمولد دوطرفه می باشد.
مکانیسم های ایجاد ژنیکوماستی ناشی از مصرف دارو کدامند؟
کانیسم های ایجاد ژنیکوماستی ناشی از مصرف دارو متعدد بوده و عبارتند از:
1- افزایش مستقیم فعالیت استروژنیک
2- افزایش ترشح استروژن
3- کاهش سنتز تستوسترون
4- کاهش حساسیت به آندروژن ها
اگرچه بسیاری از داروها با مکانیسم هایی که هنوز شناخته نشده اند باعث ژنیکوماستی می شوند.
آناتومی بافت پستان در آقایان به چه صورت است؟
به طور طبیعی در آقایان، پستان مسطح بوده و پری مختصری در اطراف نوک و هاله پستان وجود دارد. بافت غددی مستقیما حدود به ناحیه زیر نوک و هاله بوده و به طور معمول به صورت توده مجزا قابل لمس نیست.
در آقایانی که قفسه سینه عضلانی دارند ممکن است در قسمت فوقانی پری داشته باشند که در ادامه به سمت چین زیر سینه ای به صورت مسطح در می آید. قطر هاله پستان حدود 2 تا 4 سانتی متر بوده و بر روی چهارمین فضای بین دنده ای قرار دارد. به طور متوسط فاصله نوک پستان تا فرورفتگی بالای استخوان جناغ 20 سانتی متر است. تورم همراه با ژنیکوماستی ممکن است به صورت توده غددی، سفت و با حدود مشخص در اندازه های مختلف درست در زیر هاله خود را نشان دهد یا ممکن است با پری منتشر چربی با حدود نامشخصی در قفسه سینه تظاهر کند.
بزرگی غددی وسیع که از حدود هاله فراتر می رود، در افرادی که بدنسازی می کنند و استروئیدهای آنابولیک مصرف می کنند، دیده می شود.
ارزیابی قبل از عمل بیماران به چه صورت می باشد؟
گرفتن شرح حال دقیق و ارزیابی بالینی در بیماران قبلا به ژنیکوماستی اهمیت خاصی دارد، هر چند بررسی های بیشتر به ندرت ضروری می باشد.
* نکاتی که در گرفتن شرح حال بیمار بایستی به آن توجه شود عبارتند از:
– سن
– مدت زمان یکه از شروع بزرگی پستان می گذرد
– نشانه های درد و حساسیت پستان
– داروها یا موادی که به صورت تفریحی مصرف می کنند
– اثرات روانی و اجتماعی بیماری
* در بررسی سیستمیک باید علائم و نشانه های بیماری های:
– کبدی
– کم کاری یا پرکاری تیروئید
– افزایش یا کاهش وزن اخیر
– غده فوق کلیه
– الکلیسم
– نارسایی کلیه
– بدخیمی ها
مورد توجه قرار گیرد.
ژنیکوماستی بر دو نوع است كه در معاینه تقریبا معلوم است: 1/ افرادیكه درآنها عمدتا بافت سینه از جنس غددی می باشد. 2/ افرادیكه بافت سینه آنها عمدتا چربی می باشد.. در نوع اول ابتدا برش حدودا یك سانتی متری در زیر بغل یا دور هاله داده می شود سپس با وسایل مخصوصی بافتهای غددی از زیر پوست هاله جدا می شود سپس بافتهای جدا شده با استفاده از وسیله مخصوص دیگری از همان برش خارج می شود. در نوع دوم عمدتا از لیپولیز-لیپوساكشن استفاده می شود و ابتدا بافتهای چربی كه كاملا نرم شده است خارج می شوند، سپس از وسایل طراحی شده مخصوصی كه در نوع یك برای رفع باقت غددی استفاده می شود، برای خارج كردن بافتهای غددی باقیمانده به دنبال لیپوساكشن استفاده می شود.بدین ترتیب این درمان تحت بی حسی موضعی بود و و اسكار عمل مخفی است. تورفتگی در محل سینه عمل شده دیده نمی شود و نتیجه بسیار طبیعی می باشد.
بعد از جراحی
درد و كوفتگی قابل تحملی بعد از رفتن اثر داروی بی حسی شروع می شود كه با دارو كنترل می شود.تورم زیادی در موضع عمل شده وجود دارد كه باعث می شود نتایج در روزهای اول اصلا معلوم نباشد، پوشیدن گن برای حداقل 6 هفته ضروری است.این گن مانند لباس زیر می باشد و به هیچ وجه در پوشش خارجی به بیمار محسوس نمی باشد. رسیدن به نتایج قطعی 1-3ماه زمان نیاز دارد. فعالیت های بالا تنه ورزشی تا یكماه باید محدود شود.
تمام جراحی ها ممكن است عوارض یا مسائل غیر قابل پیش بینی داشته باشد:
چنانچه این درمان توسط جراح ماهر انجام شود عوارض بسیار نادر است، ولی نمی توان در مورد عدم وجود عوارض تضمین داد. بی حسی و كرخی در محل عمل شده،عدم تقارن مختصر، تغییر رنگ در محل اسكار عمل می تواند رخ دهد. در صورت وجود عدم تقارن قابل توجه جراحی برای بار دوم انجام می شود.